آماده شروع یک پیمایش هستید. هدف های پیمایش تعیین شدند و شما می دانید چه سوال هایی می خواهید بپرسید. این شروع فوق العاده است.
اما، آیا می دانید روش پرسیدن سوال می تواند بر نتایج موثر باشد؟
آیا می دانید نتیجه یک پیمایش موفق می تواند با پرسیدن غلط سوال ها تغییر کند؟
امروز می خواهیم، 10 مورد از سوال هایی که به پاسخ اشتباه و نااریب منجر می شوند، بررسی کنیم.
همچنین درباره راه تدوین سوال خوب (منظور سوالاتی که دیدگاه مخاطب را کاملا منعکس می کند) صحبت کنیم.
پس از مطالعه این مقاله سوال هایی طراحی می کنیم که با دقت و بدون هیچ گونه تعصبی پاسخ مخاطب را دریافت کند. نه اینکه مخاطب را به انتخاب پاسخی خاص هدایت کند.
نظرسنجی نااریب چیست؟
نظرسنجی که در طراحی و سوالات آن خطا وجود داشته باشد، را نظرسنجی نااریب یا مغرضانه (biased survey) می گوییم. برای طراح یک نظرسنجی، طرح سوالی که پاسخ آن برگرفته از نظر حقیقی مخاطب باشد بسیار با اهمیت است.
ساختار نظرسنجی، حتی طراحی، سبک و رنگ آن می تواند در نظر کاربر تغییر ایجاد کند. نظرسنجی نااریب منجر به سوگیری پاسخ و غیر نرمال می شود.
بنابر این مقدمه به بررسی طرح 10 نمونه سوال اشتباه رایج در پرسشنامه می پردازیم.
1. سوال ترغیب کننده
یکی از بزرگترین اشتباه طراحان نظرسنجی، پرسیدن سوالات به گونه ای است که پاسخ دهنده را به سمت جواب خاصی ترغیب می کند. این کار اثر ویران کننده ای بر نتایج دارد. به هر ترتیب باید از این گونه سوال ها اجتناب نمود. برای رفع این مشکل در نظرسنجی باید از جمله بندی خنثی استفاده کنید. به نمونه های زیر دقت کنید:
سوال ترغیب کننده : چقدر نسبت به سیاست های خارجی بی اطلاع هستید؟
(این سوال بی اطلاعی نسبت به سیاست خارجی را به پاسخ دهنده القا می کند و بار منفی دارد. )
سوال مناسب: لطفا میزان اطلاع خود را نسبت به سیاست خارجی توضیح دهید.
سوال ترغیب کننده : آیا صاحبان سگ باید نگران واکسینه شدن حیوان خانگی خود باشند؟
(این سوال نگرانی را به صاحب حیوان خانگی القا می کند و از این جهت بار منفی دارد)
سوال مناسب : به نظر شما چقدر واکسینه شدن سگ ها لازم است؟
سوال ترغیب کننده
2. سوال جهت دار
در اینگونه سوال ها، پاسخ دهنده نمی تواند احساس واقعی خود را توضیح دهد.
سوال جهت دار : کجا را برای رفتن به میهمانی می پسندید ؟
( اگر پاسخ دهنده اصلا از مهمانی بیزار بود چه اتفاقی می افتد!؟)
سوال مناسب: دوست دارید آخر هفته خود را چگونه بگذارانید؟
سوال جهت دار
3. سوال دو جوابی
اشتباه رایجی دیگر در نظرسنجی طرح سوال دو جوابی است! پرسیدن دو سوال در قالب یک سوال پاسخ دهنده را گیج و سردرگم می کند.
به راحتی با طرح این نوع سوال نتایج نظرسنجی را نابود می کنید!
هر سوال باید تنها به یک پاسخ منجر شود. در هر سوال فقط یک موضوع را دنبال کنید، این قانون دقت اندازه گیری در نظرسنجی است.
سوال دو جوابی : چقدر با بودجه هیئت مدیره و برنامه درسی مشترک دانشگاه محل تحصیلتان موافق هستید:
(این سوال دو هدف مختلف را بررسی می کند)
سوال مناسب : 1- چقدر با بودجه هیئت مدیره دانشگاه محل تحصیلتان موافق هستید:
2- چقدر با برنامه درسی مشترک در دانشگاه محل تحصیلتان موافق هستید:
سوال دو جوابی
4. سوال مطلق
پاسخ های بله یا خیر پاسخ دهنده را مجبور به پذیرش و یا نفی مطلق سوال می کند. این گونه سوال ها برای سنجش رضایت، موافقت، و هرگونه سوال از این قبیل مناسب نیست.
سوال مطلق معمولا شمال دو گزینه ای (بله و خیر) است. البته سوال هایی مثل (جنسیت) و برخی ویژگی های دموگرافیک از نوع سوال مطلق هستند و تنها برای توصیف نمونه و مقایسه مورد بررسی پرسیده می شوند.
سوال مطلق: آیا شما همیشه قبل از خواب دوش می گیرید؟
( این سوال را در نظر بگیرید، پاسخ واضح برای اکثر مردم خیر است. شما اساسا پاسخ دهندگان را به انتخاب گزینه خاص هدایت می کنید.)
سوال مناسب: چندبار در هفته قبل از خواب دوش می گیرید؟
گزینه های پاسخ شما ممکن است: هر روز، 5-6 روز، 3-4 روز، 1-2 روز، معمولا صبح دوش می گیرم.
سوال مطلق
برای خواندن مطلب بیشتر با موضوع (نکاتی برای نوشتن سوال ) کلیک کنید .