تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا بعضی از سازمان‌ها در حفظ نیروهای خود موفق‌تر هستند؟ تحقیقات نشان می‌دهند سازمان‌هایی که به آموزش سازمانی مستمر اهمیت می‌دهند، تا ۵۰ درصد بیشتر از سایر سازمان‌ها، توانایی حفظ نیروهای خود را دارند. آموزش سازمانی به معنای انتقال دانش و مهارت‌های کاربردی به کارکنان و به‌روز نگه‌داشتن تخصص‌های آن‌هاست که منجر به افزایش بهره‌وری و کاهش خطاهای انسانی می‌شود. در دنیای رقابتی امروز، سازمان‌هایی که به اهمیت انواع آموزش سازمانی پی برده‌اند، با تربیت نیروهای متخصص و وفادار و بهره‌گیری از تکنولوژی و راهکارهای نوین، جایگاه خود را در میان رقبا حفظ می‌کنند. در این مطلب از مجله‌ی سنجمان، به معرفی انواع آموزش سازمانی می‌پردازیم و نشان می‌دهیم که چگونه می‌توانید با استفاده از تکنولوژی‌های نوین و تقویت مهارت‌های موجود، بهره‌وری کارکنان سازمان را به حداکثر برسانید.
انواع آموزش سازمانی
آموزش قبل از خدمت
آن نوع آموزشی است که قبل از ورود فرد به سازمان به او ارائه می‌شود تا شایستگی‌ها و توانایی‌هاي لازم را در او ایجاد کند و او را برای احراز شغل در آینده آماده سازد. این نوع آموزش برای رفع مسائل و مشکلات خاص سازمانی صورت نمی‌گیرد؛ بلکه هدف عمده‌ی آن، تربیت نیروی انسانی برای سازمان است.
آموزش قبل از خدمت برحسب مدت آموزش می‌تواند کوتاه‌مدت یا بلندمدت باشد.
آموزش ضمن خدمت
اگرچه در اکثر سازمان‌ها، افراد قبل از تصدی شغل، آموزش‌های اولیه را پشت سر می‌گذارند؛ ولی معمولاً به این علت که این آموزش‌ها جنبه‌ی عمومی و کلی دارد، افراد نیازمند آموزش‌های تخصصی و کاربردی دیگری هستند. به عبارت دیگر، هم‌گام با استخدام کارمند در سازمان، شرایط و ویژگی های کاری و مسائل و مشکلات شغلی، کارمند را نیازمند آموزش های مستمر در ارتباط با شغل مورد تصدی می سازد. علاوه‌براین، تحولات سریع در شیوه‌ها و تکنیک‌های ویژه، ضرورت آموزش‌های ضمن خدمت را توجیه می‌کند.
در حال حاضر نیز آموزش ضمن خدمت کارکنان در سازمان های مختلف از جایگاه خاصی برخوردار است؛ زیرا در چند دهه‌ی اخیر بیش از هر دوران دیگر در طول تاریخ بشری، علم و تکنولوژی پیشرفت کرده است. این تحول و دگرگونی به حدی است که عصر حاضر را عصر نیم‌عمر اطلاعات 2 نامیده اند. یعنی دورانی که در هر ۵ سال، نیمی از اطلاعات بشری منسوخ گردیده و اطلاعات و دانش جدید جایگزین آن می‌شود.
سایر انواع آموزش سازمانی
در دسته‌بندی پیشین، با انواع آموزش سازمانی بر اساس مراحل همکاری آشنا شدیم. از دیدگاه دیگر، می‌توان آموزش‌های سازمانی را بر اساس محتوای آموزش، مخاطب آموزش، هدف آموزش و… دسته‌بندی کرد. انواع آموزش از نظر موضوع و محتوا، از تنوع زیادی برخوردار است. در این بخش از مطلب، چند مورد از انواع آموزش را به تفکیک موضوع و محتوا معرفی می‌کنیم.
۱. آموزش آشنایی با سازمان (Onboarding Training)
آموزش آشنایی با سازمان با هدف تسهیل سازگاری نیروهای جدید با محیط سازمانی انجام می‌شود. این آموزش شامل معرفی فرهنگ سازمانی، مسئولیت‌ها و انتظارات شغلی است.
مثال: یک شرکت فناوری اطلاعات برنامه‌ای جامع برای آموزش نیروهای جدید طراحی کرده است که شامل جلسات حضوری و آنلاین، معرفی محصولات و خدمات شرکت، و آشنایی با تیم‌های مختلف است. این برنامه باعث شده تا نیروهای جدید سریع‌تر با محیط کار آشنا شوند و بهره‌وری آن‌ها افزایش یابد.
۲. آموزش جهت‌دهی نیروها (Orientation Training)
آموزش جهت‌دهی نیروها به نیروهای تازه استخدام شده کمک می‌کند تا با نقش شغلی خود و شیوه انجام فعالیت‌ها آشنا شوند. این آموزش‌ها شامل اطلاعات کلیدی و مهارت‌های تخصصی مورد نیاز برای موفقیت در شغل جدید است.
مثال: یک شرکت تولیدی برنامه‌ای برای آموزش جهت‌دهی نیروها طراحی کرده است که شامل آموزش‌های عملی و تئوری در مورد ماشین‌آلات و تجهیزات، ایمنی در محیط کار و مهارت‌های تخصصی مرتبط با شغل است. این برنامه باعث شده تا نیروهای جدید با اطمینان بیشتری وظایف خود را انجام دهند.
۳. آموزش آشنایی با محصول (Product Training)
آموزش آشنایی با محصول شامل ارائه اطلاعات جامع در مورد کالاها، خدمات و محصولات سازمان است. این آموزش به نیروهای فروش و بازاریابی کمک می‌کند تا به‌طور کامل بر روی جوانب مختلف محصول مسلط شوند و پاسخ‌گویی بهتری به سؤالات مشتریان داشته باشند.
مثال: یک شرکت داروسازی برنامه‌ای برای آموزش آشنایی با محصولات جدید طراحی کرده است که شامل جلسات آموزشی حضوری و آنلاین، ویدئوهای آموزشی و مستندات فنی است. این برنامه باعث شده تا تیم فروش و بازاریابی با اطلاعات کامل و به‌روز، محصولات را به مشتریان معرفی کنند.
۴. آموزش‌های فنی و تخصصی (Technical and Specialized Training)
آموزش‌های فنی و تخصصی به کارکنان کمک می‌کند تا با نرم‌افزارها و تکنولوژی‌های خاص شغل خود آشنا شوند و مهارت‌های لازم را کسب کنند. این آموزش‌ها به‌صورت منظم و با توجه به تغییرات و پیشرفت‌های تکنولوژی ارائه می‌شوند.مثال: یک شرکت مهندسی برنامه‌ای برای آموزش‌های فنی و تخصصی طراحی کرده است که شامل دوره‌های آموزشی حضوری و آنلاین، کارگاه‌های عملی و استفاده از تکنولوژی‌های نوین مانند واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR) است. این برنامه باعث شده تا کارکنان با آخرین نسخه از نرم‌افزارها و تکنولوژی‌ها آشنا شوند و بهره‌وری آن‌ها افزایش یابد.
۵. آموزش‌های مربوط به مدیریت زمان (Time Management Training)
آموزش‌های مربوط به مدیریت زمان به کارکنان کمک می‌کند تا بتوانند وظایف خود را به بهترین شکل ممکن مدیریت کنند و بهره‌وری خود را افزایش دهند. این آموزش‌ها شامل تکنیک‌ها و ابزارهای مختلفی است که به کارکنان کمک می‌کند تا زمان خود را بهینه‌سازی کنند و از اتلاف وقت جلوگیری کنند.
مثال: یک شرکت خدماتی برنامه‌ای برای آموزش مدیریت زمان طراحی کرده است که شامل کارگاه‌های آموزشی، جلسات مشاوره و استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت زمان است. این برنامه باعث شده تا کارکنان بتوانند وظایف خود را به‌طور مؤثرتر انجام دهند و بهره‌وری سازمان افزایش یابد.
۶. آموزش‌های مرتبط با سلامت و ایمنی در محیط کار (Health and Safety Training)
آموزش‌های مرتبط با سلامت و ایمنی در محیط کار به کارکنان کمک می‌کند تا با رعایت اصول ایمنی و بهداشت، از بروز حوادث و مشکلات سلامتی جلوگیری کنند. این آموزش‌ها شامل اطلاعاتی در مورد استفاده صحیح از تجهیزات، رعایت اصول بهداشتی و اقدامات پیشگیرانه است.
مثال: یک شرکت ساختمانی برنامه‌ای برای آموزش سلامت و ایمنی در محیط کار طراحی کرده است که شامل جلسات آموزشی حضوری، ویدئوهای آموزشی و بروشورهای اطلاعاتی است. این برنامه باعث شده تا کارکنان با اصول ایمنی و بهداشت آشنا شوند و از بروز حوادث جلوگیری کنند.
۷. آموزش‌های مرتبط با توسعه فردی و حرفه‌ای (Personal and Professional Development Training)
آموزش‌های مرتبط با توسعه فردی و حرفه‌ای شامل مهارت‌های رهبری، مدیریت استرس، و توسعه مهارت‌های ارتباطی است که به کارکنان کمک می‌کند تا در مسیر حرفه‌ای خود پیشرفت کنند. این آموزش‌ها به کارکنان این امکان را می‌دهد که مهارت‌های لازم برای موفقیت در شغل خود را کسب کنند و به اهداف حرفه‌ای خود دست یابند.
مثال: یک شرکت مشاوره برنامه‌ای برای توسعه فردی و حرفه‌ای کارکنان طراحی کرده است که شامل دوره‌های آموزشی حضوری و آنلاین، جلسات مشاوره و کارگاه‌های عملی است. این برنامه باعث شده تا کارکنان بتوانند مهارت‌های رهبری و مدیریت استرس خود را بهبود بخشند و در مسیر حرفه‌ای خود پیشرفت کنند.
مراحل طرح جامع آموزش کارکنان
- شناسایی نیازهای آموزشی کارکنان و مشاغل سازمان با تاکید بر فرایندها و تحقق اهداف استراتژیک
- تدوین استانداردهای آموزشی مشاغل
- طراحی و تدوین الگوی سنجش اثربخشی عملکرد واحد آموزش و اندازه گیری اثربخشی دوره‌های آموزشی
شناسایی نیازهای آموزشی
سازمان‌ها با استفاده از ارزیابی عملکرد کارکنان، متوجه نارسایی‌های مهارتی می‌شوند و در می‌یابند که چه نوع برنامه‌های آموزشی را باید به اجرا در آورند و تعیین نمایند چه کسانی و در چه سطحی نیاز به انواع آموزش سازمانی دارند.
باید توجه داشت که احتمال دارد سهمی از ضعف‌ها، ناشی از فقدان آموزش‌های لازمی باشد که می تواند ناشی از تغییر و تحولات یا نامناسب بودن سیستم آموزش باشد. لذا از طریق نیازسنجی آموزشی متناسب با تغییر و تحولات، می‌توان این ضعف‌ها را کاهش داد یا برطرف کرد.
با توجه به مطلب فوق، این نتیجه حاصل می‌شود که هر سازمانی قبل از شروع به آموزش و برنامه‌ریزی آموزشی برای کارکنانش، باید ارزیابی عملکردی از آن‌ها ارائه دهد و مطابق با آن، نیازسنجی آموزشی داشته باشد. چرا که با توجه به نتایج ارزیابی، می‌توان نقاط قوت و ضعف و نیازهای آنی و آتی آموزشی کارکنان را شناسایی و برنامه‌های آموزشی را به بهترین وجه تدوین کرد.
روش‌های آموزشی و ویژگی‌های برنامه‌های آموزشی کارکنان
برای بالا بردن مهارت کارکنان اجرایی روش های آموزشی مختلفی به کار برده می‌شود. متداول‌ترین روش‌ها به شرح زیر است:
- کارآموزی ضمن خدمت
- کارآموزی استاد- شاگردی
- کارآموزی در شرایط مشابه، قبل از آغاز کار
- کارآموزی همراه با آموزش نظری
- کارآموزی مکاتبه‌ای
- کارآموزی با ماشین‌های آموزشی
- دوره‌های خارج از مؤسسه
همچنین باید دقت داشت که فقط توجه به روش‌های آموزشی کافی نیست؛ بلکه برنامه‌های آموزشی و یادگیری که طراحی و ارائه می‌شوند باید دارای ویژگی‌های زیر نیز باشند:
- به کارکنان شایستگی و اعتمادبه‌نفس لازم را بری تأمین استانداردهای عملکرد مورد انتظار، بدهند.
- تقویت مهارت‌ها و شایستگی‌های موجود را داشته باشند.
- به کارکنان کمک کنند تا شایستگی‌ها و مهارت‌های جدید را به دست آورند و بدین وسیله، بهتر بتوانند از توانایی‌های خود استفاده کنند و مسئولیت‌های بزرگ‌تری را قبول کنند و انواع بیشتری از وظایف را بپذیرند تا مطابق طرح‌های پرداخت براساس شایستگی و مهارت، درآمد بیشتری کسب کنند.
- تضمین کنند که کارکنان جدید به سرعت دانش و مهارت اساسی لازم را برای داشتن آغازی خوب در کار خود به دست می‌آورند.
- بهره‌وری کارکنان را در داخل و خارج سازمان افزایش دهند.
ارزش‌یابی برنامه‌های آموزشی کارکنان
حال با توجه به مطالب مطرح شده این سؤال پیش می آید که چگونه می‌توان پی برد نتایج به دست آمده از اجرای دوره‌های آموزشی در راستای تحقق اهداف مورد نظر سازمان بوده است یا خیر؟ارزش‌یابی آموزشی، فرایند تفسیر نتایج از طریق سنجش اطلاعات برای قضاوت در مورد اهداف کلی آموزش یا میزان موفقیت شرکت کنندگان در دوره آموزشی است.
به طور کلی، ارزش‌یابی آموزشی، رویکرد منظم برای جمع‌آوری داده‌ها است که به مدیران برای رسیدن به تصمیمات مفید و باارزش درمورد برنامه آموزش کمک می‌کند.
در اجرای یک برنامه آموزشی، ارزش‌یابی از نتایج آن برنامه بسیار مهم است. به اعتقاد ترسی و تئو (۱۹۹۵) برنامه آموزشی زمانی موفق خواهد بود که اطلاعات حاصل از ارزش‌یابی در مورد برنامه نشان دهند که:
- نیازهاي زمانی تیم یا افراد ذی‌نفع رفع شده باشد.
- به بهترین ارزشها رسیده باشد.
- باعث بهبود مهارت و کسب نتایج مثبت در محل کار شود.
آن‌ها همچنین اشاره می‌کنند که ارزش‌یابی یک روش ثابت و یک فرایند آسان برای انجام دادن نیست؛ بلکه روش‌های پیچیده برای انجام آن وجود دارد.
ارزش‌یابی آموزشی می تواند ابزار مهمی در بهبود کیفیت انواع آموزش سازمانی باشد؛ در صورتی که به صورت منسجم بعد از اجرای برنامه آموزشی انجام پذیرد. دست‌اندرکاران برنامه آموزشی احتمال دارد بیشترین استفاده را از ارزش‌یابی، زمانی بکنند که نقش یک تصمیم‌گیرنده را بازی می‌کنند. کرك پاتریک سه دلیل اساسی برای ارزش‌یابی آموزشی بیان می‌کند:
- توجیه دلایل وجودی واحد آموزش با نشان دادن نقش و اهمیت آن در تحقق اهداف و رسالت‌های سازمان
- تصمیم گیري نسبت به ادامه برنامه آموزشی
- بهبود آموزش
مسائل و مشکلات آموزش کارکنان + راهکارها
با توجه به آن‌چه گفته شد، این نتیجه حاصل می‌شود که آموزش برای مدیران و کارکنان باید یک امر روزمره، مداوم و عادی تلقی گردد؛ ولیکن متأسفانه به دلایل مختلف، برخی از مدیران و مسئولان، با امر آموزش کارکنان بسیار سطحی و کم‌اهمیت برخورد می‌کنند.
گاهی هم دیده می‌شود که آموزش کارکنان توسط افرادی برنامه‌ریزی، اداره و اجرا می‌شود که کوچک ترین اطلاعی در مورد آموزش کارکنان ندارند. این دو موضوع باعث می‌شود که برنامه‌های آموزشی کارکنان، چنان‌که در مواردی ملاحظه می‌گردد بی‌محتوا، پراکنده و بدون هدف اجرا شود و کوچک‌ترین اثری در میزان دانش، بینش و توانمندی یا نوع رفتار کارکنان نداشته و یا بعضاً نتیجه‌‌ی معکوس به همراه داشته باشد.
مشکل عمده و اساسی دیگر این که، به فرض اگر برخی از دوره‌های آموزش کارکنان توسط صاحب‌نظران و متخصصین امر، برنامه‌ریزی و اجرا گردید و به اهداف آموزشی هم دست یافتیم، ولیکن چون کارکنان آموزش دیده عملاً در محیط کار نمی‌توانند آموخته‌های خود را به کار گیرند، اغلب ناگریز خواهند شد کارها را برعکس آن‌چه آموخته‌اند، انجام دهند. لذا نسبت به امر آموزش بی‌علاقه و یا بی‌تفاوت می‌شوند یا آن که عملاً تضادهایی بین آنان و مسئولان رده‌بالای آنان به وجود می‌آید.
راهکارهای پیشنهادی
- امور آموزش کارکنان را باید به افرادی محول نمود که داراي دانش، تعهد، آگاهی، مهارت، تجربه و سابقه قابل قبولی در امر آموزش باشند. در آن صورت مشاهده خواهیم کرد که برنامه‌ریزی و اجرای صحیح دوره‌های آموزشی کارکنان چه اثرات مفید و مؤثری به همراه خواهد داشت.
- برای تقلیل موانع و مشکلات آموزش کارکنان بهتر است آموزش کارکنان در کلیه سطوح سازمانی به موازات یکدیگر صورت پذیرد و اگر امکانات، اجازه این کار را نداد، آموزش از سطوح بالاي سازمان شروع و به سطوح پایین تر تسری پیدا کند، تا بدین وسیله یک زبان مشترك بین مدیریت و سایر کارکنان به وجود آید.
- برای به وجود آوردن انگیزه در دوره‌های آموزشی کارکنان، باید سعی نمود محیط کار را برای اجرای آموخته‌های علمی کارکنان آماده ساخت و وسایل و ابزار و اختیارات لازم را به موازات مسئولیت‌ها به آنان واگذار نمود تا آثار آموزش کارکنان در سازمان ملموس گردد.
راهکارهای نوین برای بهبود فرایند آموزش کارکنان
نرم‌افزارهای مدیریت عملکرد با ارائه راهکارهای نوین و تکنولوژی‌های پیشرفته، به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا برنامه‌های آموزشی خود را به بهترین شکل ممکن اجرا کنند. در ادامه به برخی از خدمات و مزایای استفاده از نرم‌افزار مدیریت عملکرد در زمینه آموزش‌های سازمانی اشاره می‌کنیم:
۱. ارزیابی نیازهای آموزشی: یک نرم‌افزار حرفه‌ای مدیریت عملکرد، با استفاده از ابزارهای پیشرفته و تحلیل داده‌ها، نیازهای آموزشی کارکنان را شناسایی کرده و برنامه‌های آموزشی متناسب با نیازهای خاص هر سازمان را طراحی می‌کند.
۲. طراحی دوره‌های آموزشی سفارشی: این نرم‌افزار، با توجه به نیازهای شناسایی شده، دوره‌های آموزشی سفارشی و متناسب با اهداف استراتژیک سازمان‌ها را طراحی کرده و ارائه می‌دهد. این دوره‌ها آموزش‌های قبل از خدمت، ضمن خدمت و آموزش‌های تخصصی را شامل می‌شود.
۳. آموزش‌های هدفمند و شخصی‌سازی‌شده: نرم‌افزارهای حرفه‌ای مدیریت عملکرد، با در نظر گرفتن خصوصیات و نیازهای افراد، تجربه آموزشی جذاب و موثری را برای کارکنان فراهم می‌کند.
۴. ارزیابی و اندازه‌گیری اثربخشی آموزش‌ها: سنجمان با استفاده از الگوهای سنجش اثربخشی، عملکرد واحد آموزش را ارزیابی کرده و بازخوردهای لازم را برای بهبود مستمر برنامه‌های آموزشی ارائه می‌دهد.
نرم‌افزار مدیریت عملکرد سنجمان با بهره‌مندی از ویژگی‌های فوق و همچنین ارائه‌ی مشاوره تخصصی و پشتیبانی مستمر، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا برنامه‌های آموزشی خود را به بهترین شکل ممکن اجرا کنند و بهره‌وری کارکنان را افزایش دهند.
مایلید با تربیت نیروهای متخصص و وفادار، جایگاه خود را در میان رقبا حفظ کنید؟مایلید با تربیت نیروهای متخصص و وفادار، جایگاه خود را در میان رقبا حفظ کنید؟
همین حالا با ثبت درخواست دموی نرم‌افزار مدیریت عملکرد سنجمان، یک گام سریع، بی‌هزینه و مؤثر بردارید.