مروری بر اجزای یک پرسشنامه اثربخش و سوالات دموگرافیک

هدف از این مقاله ارتقای سطح  آگاهی درباره مسائل مربوط به پرسشنامه ، نظرسنجی و ارزیابی روانسنجی می باشد. همچنین ارائه استراتژی هایی است که بتوانند محققین را قادر به طراحی و توسعه هرگونه ارزیابی و نظرسنجی کنند. در این مقاله با اجزای یک پرسشنامه اثر بخش آشنا می شویم.

 

پرسشنامه اثربخش

یک پرسشنامه اثر بخش شامل پنج بخش اصلی می باشد ، این پنج بخش شامل:

.
1.  متن مقدمه پرسشنامه

در این بخش در یک سخن کوتاه اهداف و زمینه های پرسشنامه با مخاطب درمیان گذاشته می شود. این بخش حاوی یک پاراگراف است که می تواند خلاصه ای از فعالیت های شرکت و دلایل بررسی موضوع باشد. مقدمه پرسشنامه مخاطب را ترغیب به تکمیل پرسشنامه می کند. دقت کنید که در نظرسنجی و بخصوص در نظرسنجی آنلاین مخاطب شما قبل از مواجه با سوالات مطرح شده، مقدمه را  مطالعه می کند. پس برای نوشتن مقدمه و ارائه نکاتی که مخاطب مایل به دانستن آن می باشد، کوشا باشد.

 

نمونه متن مقدمه پرسشنامه

(دوست عزیز/همشهری محترم/ مشتری گرامی/همکار محترم) ، سلام

پرسشنامه اي كه در اختيار داريد به منظور انجام (پايان نامه در مقطع كارشناسي ارشد/تحقیق درباره کیفیت محصول…/سنجش رضایت شما از محصول…/تحقیقی با موضوع …. به درخواست سازمان ….) تدوين شده است . خواهشمند است با اختصاص دقايقي از وقت خود ، ما را در انجام اين پزوهش ياري نمایید. پيشاپيش از وقتي كه صرف مي كنيد ، نهايت تشكر را داريم . لازم به ذكر است كه شما كاملاً به طور تصادفي انتخاب شده ايد و مشخصات شما در اين پرسشنامه ذکرنخواهد شد .

(با تشکر از همکاری شما/با آرزوي خريدي لذتبخش و به ياد ماندني/ …)

 

 

2.  اطلاعات دموگرافیک

این اطلاعات برای شناخت بیشتر پاسخ دهنده و مخاطب پرسشنامه شما است. این اطلاعات می تواند در تحلیل متغیر ها نقشی کلیدی ایفا کند. به عنوان مثال در سنجش کیفیت محصول ممکن است بین نظر خانم ها و آقاان تفاوت معنی داری وجود داشته باشد و یا در بین گروه های سنی مختلف جایگاه محصول تغییر کند. لذا اطلاعات دموگرافیک نسبت به موضوع مورد بررسی از پاسخ دهنده پرسیده شود.

 

 

 

سوالات دموگرافیک

دموگرافیک یا demographic به معنی ویژگی های جمعیتی است. در یک نظرسنجی یا پژوهش علمی یک یا چند شاخص که مورد توجه پژوهشگر و یا صاحب کسب و کار است سنجیده می شود. مثلا در نظرسنجی رضایت مشتری، شاخص رضایتمندی سنجیده می شود. ولی آیا این شاخص برای همه گروه های سنی یکسان است؟ آیا هر دو جنسیت خانم و اقا به یک اندازه از این محصول و یا برند استقبال می کنند؟ مخاطبان ما چه ویژگی هایی دارند؟

برای پاسخ دادن به این سوالات معمولا در ابتدا یا انتهای هر پرسشنامه یکسری سوالات دموگرافیک بر اساس موضوع مورد مطالعه قرار می دهند. مثلا اگر بررسی شما درمورد دانش آموزان اول ابتدایی باشد. ویژگی های دموگرافیک که ممکن است به آن نیاز داشته باشید. جنسیت، محل تحصیل یا محل زندگی است. بنابراین پژوهشگر بر اساس موضوع بررسی مشخص می کند کدام ویژگی دموگرافیک باید مورد پرسش قرار گیرد.

ویژگی های دموگرافیک

جنسیت

سن

محل زندگی (استان محل زندگی، مناطق تهران و …)

محل تحصیل

تحصیلات

تحصیلات پدر

تحصیلات مادر

شغل

درآمد

وضعیت تاهل

وضعیت خانوادگی

و غیره

.

.

.

3. متن پرسشنامه :

این قسمت شامل سوالات پرسشنامه است. به طوری که متغیرهای مورد بررسی در پرسشنامه را مورد سنجش قرار دهد. متن پرسشنامه باید روان و قابل فهم برای کاربر و مخاطب باشد. این بخش بدنه اصلی پرسشنامه است و نتایج اصلی از این بخش حاصل می شود. لذا طراحی سوالات پرسشنامه مهمترین بخش طراحی یک پرسشنامه اثربخش است.

 

---

خواندن این مقالات می تواند به شما در طراحی سوالات پرسشنامه کمک کند:

نمونه سوالات پرسشنامه – نمونه پرسشنامه آماری

نظرسنجی _بخش پنجم_نکاتی برای نوشتن سوالات نظرسنجی

طراحی سوالات نظرسنجی _ بخش سوم از آموزش نظرسنجی

---

4. سوالات باز :

برخی پرسشنامه ها  شامل سوالات باز از مخاطب می باشد. محقق برای سنجش افکار و محتوای فکری مخاطب از این گونه سوالات استفاده می کند. سوالات باز پاسخ دقیق ، مشخص و از پیش تعیین شده ای ندارند و به صورت کلی موضوع و هدف را مورد بررسی قرار می دهد.

 

5. تشکر نهایی :

در این بخش از مخاطبان تشکر می کنیم. این بخش باید به نحوی طراحی شود که پاسخ دهنده برای تکمیل پرسشنامه های آتی همچنین حوصله و وقت خود  را در اختیار ما قرار دهد.

 

(برگرفته از بلاگ پرس لاین)

 نویسنده: الهه مهاجر