نظرسنجی / قسمت پنجم: نکاتی برای نوشتن سوالات نظرسنجی

تا جایی که امکان دارد برای طراحی نظرسنجی و پرسشنامه از پژوهش های قبلی استفاده کنید. پیدا کنید که چه کسی در چه زمانی و در کجا قصد داشته تا اطلاعات مشابه و یا یکسانی از آنچه شما در نظرسنجی تان می خواهید را به دست آورده. لازم نیست از ابتدا شروع کنید. کافی است نظرسنجی های قبلی انجام شده در شرکت خودتان یا کسب و کارهای مشابه تان را از پژوهش های دانشگاهی و یا منابع پرسشنامه ها و نظرسنجی های آنلاین بیابید.

مطلب را با یک مثال روشن می کنم:  «این سوال درباره رفت و آمد به محل کار است. لطفا زمانی که پاسخ می دهید به اتفاق هایی که در طول پاییز برای شما رخ داده است، فکر کنید» این اطلاعات یا محتوای اولیه به عنوان «مقدمه» نظرسنجی یا پرسشنامه شناخته شده است.

در مقدمه باید توضیح دهیم که می خواهیم چه پاسخی از مخاطب دریافت کنیم یعنی بیان هر مفهوم یا شرایطی که مخاطب برای پاسخ به سوالات نیاز به دانستن آن دارد.  مقدمه، مهمترین مفهومی است که قابل اطمینان بودن سوال را تضمین می کند.

سوال می تواند درمورد رویداد یا رفتاری که مخاطب شاهد آن بوده یا در آن شرکت داشته، مطرح شود. یا ممکن است در موضوعی خاص مخاطب مورد ارزیابی، نظرسنجی و افکارسنجی قرار گیرد. با توجه به نوع سوال «فرمت پاسخ» تعیین می شود.

فرمت معمول پاسخ سوال در مورد رویداد و رفتارها عبارتند از:

به صورت متنی و با هدف دست یافتن به تجربه یا دانش مخاطب

تعیین فراوانی (شمارش و یا نرخ) رویداد یا رفتار خاص در یک مدت مشخص

تعیین دوره های زمانی که رویداد یا رفتاری برای مخاطب اتفاق می افتد

رتبه بندی از نظر فاصله زمانی

تعیین تاریخ/ قیمت / مکان و ….

فرمت معمول پاسخ سوال در ارزیابی، نظرسنجی و افکارسنجی عبارتند از:

دو پاسخی (مانند بله/خیر یا موافقم/مخالفم)

طیف (کمی، تا حدودی، و یا خیلی زیاد) که معمولا پنج گزینه ای می باشد.

پرسیدن سوالات خوب به آسانی آنچه به نظر می رسد، نیست و سوالات بد طراحی شده، نتایج اشتباه و غیرمرتبطی به شما خواهد داد .

کلمات استفاده شده در سوال

از کلمات پیچیده، اصطلاحات فنی، اصطلاحات صنفی، و عباراتی که فهمیدنش مشکل است در جمله بندی و طراحی سوال اجتناب کنید. در عوض، از زبان و کلمات قابل فهم برای مخاطب استفاده کنید.

برای مثال:

از …..                                                   بجای …….. استفاده کنید

کار                                                       اشتغال

خسته                                                  به ستوه آمدن

جمله بندی سوال

ساختار و جمله بندی سوال، درست مثل کلمه و عبارت های استفاده شده در سوال، برای پاسخ دهنده باید ساده و قابل فهم باشد.

• در طرح سوال تنها باید یک موضوع مورد پرسش قرار گیرد و نباید دو موضوع را در یک سوال ادغام کنیم. رعایت اختصار در سوالات نباید منجر به ادغام آن ها شود.

• ممکن است در سوالی از کلمه (یا) استفاده شود و یا دو نوع جواب در یک سوال ادغام شود. برای مثال، سوال: «همسر شما در چه سالی متولد شده است؟» جواب: «ازدواج نکرده ام، تاریخ تولد». از پرسیدن سوال با دو یا چند فرمت پاسخ مختلف اجتناب کنید. این سوال را به یک سوال شرطی تبدیل کنید. سوال اول: «آیا شما ازدواج کرده اید؟» جواب:«بله/خیر» در صورتی که فرد جواب بله را انتخاب کند سوال دوم پرسیده می شود: « همسر شما در چه سالی متولد شده است؟» جواب با فرمت «تاریخ» ثبت می شود.

• برخی سوالات با یک جمله شروع می شوند و از مخاطب می خواهند موافقت و عدم موافقتش (یا درست و غلط) ، با جمله مشخص شده در گیومه، را بیان کند. اگر سوال این حس را برای مخاطب به وجود می آورد که شما به دنبال جواب مشخصی هستید. سوال را با یک کلمه پرسشی شروع کنید: چقدر … اهمیت دارد؟ چقدر …تاثیر دارد؟ و پاسخ ها را با فرمت طیف بخواهید.

 (هرگز، کم، متوسط، بیشتر اوقات، همیشه)

یا

(کاملا مخالف، مخالف، نظری ندارم، موافق، کاملا موافق)

حفظ ساختار یکتا برای همه سوالات تا حد زیادی فهم و ارائه پاسخ معتبر به هر نوع پرسشنامه ای را بهبود می بخشد. از کلمات یا عبارات یکسان برای اشاره به مفاهیم مشابه استفاده کنید. مثال: ترکیب «چند ساله بودید»، «در چه سنی» و «چه زمانی». یک عبارت را انتخاب کنید و در همه سوالات این روند را ادامه دهید.

نوع سوال (سوال باز / بسته)

در سوال بسته فهرستی از پاسخ های قابل قبول ارائه می شود.

چک لیست ها، چندجوابی، سوالات درست / غلط ، و مقیاس لیکرت مناسب این دسته است.

از نظر مخاطب پاسخ به این سوالات آسان تر است و وقت کمتری اتلاف می کند. همچنین تجزیه و تحلیل در این نوع سوال راحت تر و دقیق تر می باشد.

در سوال باز مخاطب با کلمات خودش پاسخ می دهد.

مزیت  های این نوع سوال: پاسخ ها کامل تر هستند، پدیدار شدن پاسخ های پیش بینی نشده و مخاطب دیدگاهش را با دقت بیشتری توضیح می دهد. با این حال، تفسیر و تحلیل سوال باز سختر و گسترده تر از فرم بسته می باشد.

دریافت فایل: ۵- نکاتی برای طراحی سوالات

نویسنده: الهه مهاجر