چگونه ارزیابی عملکرد کارکنان، بهره‌وری سازمان را افزایش می‌دهد؟

آیا آماده‌اید تا عملکرد تیم خود را به سطح بعدی برسانید؟
ارزیابی دقیق و هوشمندانه
ابزارهای پیشرفته برای بهبود عملکرد
شناسایی نقاط قوت و بهبود ضعف‌ها
نتایج قابل‌دسترس و کاربردی در لحظه
شروع کنید و تغییرات واقعی را تجربه کنید.

در دنیای رقابتی امروز، سازمان‌هایی موفق‌تر عمل می‌کنند که بتوانند عملکرد سرمایه انسانی خود را به‌درستی سنجیده، تحلیل کنند و در مسیر بهبود مستمر قرار دهند. ارزیابی عملکرد، تنها یک ابزار کنترلی نیست؛ بلکه یکی از مؤثرترین اهرم‌های راهبری منابع انسانی به شمار می‌آید که می‌تواند به مدیران بینش‌های ارزشمندی درباره نقاط قوت، ضعف و ظرفیت‌های پنهان کارکنان ارائه دهد. اما واقعاً چگونه می‌توان عملکرد کارکنان را به‌درستی ارزیابی کرد؟ چه ابزارهایی برای این کار وجود دارد؟ و مهم‌تر از همه، چگونه این ارزیابی‌ها به افزایش بهره‌وری سازمان منجر می‌شوند؟ در این مقاله تلاش کرده‌ایم پاسخی روشن، کاربردی و مبتنی بر تجربه به این سؤالات بدهیم. اگر به دنبال بهبود تصمیم‌گیری‌های منابع انسانی، ارتقای انگیزش کارکنان و دستیابی به اهداف کلان سازمانی هستید، خواندن این مقاله را از دست ندهید.

ارزیابی عملکرد چیست؟

ارزیابی عملکرد فرآیندی است که توسط سازمان‌ها برای ارزیابی نحوه عملکرد کارکنان در نقش‌هایشان استفاده می‌شود. این فرآیند شامل بررسی کار، رفتار و دستاوردهای یک کارمند است تا مشخص شود که آیا انتظارات و اهداف سازمان برآورده شده است یا خیر. هدف از ارزیابی عملکرد ارائه بازخورد، شناسایی حوزه‌های قابل بهبود و شناسایی دستاوردهاست. برای کارکنان، این فرصتی است تا نقاط قوت و ضعف خود را بشناسند؛ در حالی که برای کارفرمایان، این فرآیند به هدایت تصمیمات مربوط به ارتقاء، افزایش حقوق، آموزش یا سایر نیازهای توسعه کمک می‌کند. در مجموع، ارزیابی عملکرد به سازمان‌ها و کارکنان کمک می‌کند تا با هم رشد کرده و به موفقیت دست یابند.
برای مطالعه بیشتر می‌توانید به لینک درج شده مراجعه کنید: ارزیابی عملکرد در محل کار: استفاده، انواع، انتقادات

هدف از ارزیابی عملکرد چیست؟

ارزیابی عملکرد با سنجش میزان انجام وظایف شغلی توسط فرد یا سازمان، نشان می‌دهد که آن‌ها تا چه حد در انجام مسئولیت‌هایشان موفق بوده‌اند. در ادامه این بخش، به برخی از اهداف مهم ارزیابی عملکرد پرداخته خواهد شد.
ارزیابی عملکرد دوره‌ای، به عنوان کارنامه‌ای برای کارمند از سوی مدیر وی عمل می‌کند که کارهایی که در مدت زمانی مشخص انجام داده و حوزه‌های قابل بهبود را شناسایی می‌کند. کارفرما می‌تواند بازخورد مستمر در مورد نقاط قوت کارمند ارائه دهد و در جهت بهبود حوزه‌هایی که نیاز به کار دارند، تلاش کند. این یک پلتفرم یکپارچه برای کارمند و کارفرماست تا به نقطه مشترکی در خصوص آنچه که عملکرد باکیفیت به حساب می‌آید، برسند. این امر به بهبود ارتباطات کمک می‌کند که معمولاً منجر به نتایج بهتر و دقیق‌تر در ارزیابی عملکرد تیمی و در نتیجه، بهبود نتایج عملکرد می‌شود. این فرآیند به طور کلی به منظور بهبود عملکرد یک تیم یا سازمان است تا به سطوح بالاتری از رضایت مشتری دست یابند. یک مدیر باید به طور منظم اعضای تیم خود را ارزیابی کند، نه فقط یک بار در سال. به این ترتیب، تیم می‌تواند از بروز مشکلات جدید و غیرمنتظره جلوگیری کرده و با انجام مداوم کارها، بهبود عملکرد، شایستگی و کارآیی خود را افزایش دهد. مدیریت سازمان می‌تواند بر اساس حوزه‌های قابل بهبود شناسایی‌شده بعد از یک جلسه ارزیابی عملکرد، دوره‌های آموزشی و مهارت‌پروری برای کارکنان برگزار کند. همچنین می‌تواند پس از ارزیابی اهداف و استانداردهای تعیین‌شده، تیم را به‌طور مؤثر هدایت کرده و منابع را به شکلی پربازده تخصیص دهد. ارزیابی عملکرد منظم می‌تواند به تعیین محدوده رشد در حرفه یک کارمند و سطح انگیزه‌ای که او با آن به موفقیت سازمان می‌افزاید، کمک کند. همینطور ارزیابی عملکرد به کارمند این امکان را می‌دهد که بفهمد در مقایسه با سایرین در سازمان، کجا قرار دارد.

ارزیابی عملکرد سازمان

اگرچه بسیاری از کارمندان ممکن است از جلسه ارزیابی عملکرد سالیانه احساس نگرانی کنند، اما تجزیه و تحلیل رفتار و ارزیابی عملکرد کاری و رفتاری آن‌ها توسط مدیران منابع انسانی می‌تواند منافع بالقوه زیادی برای سازمان داشته باشد. مدیریت عملکرد مؤثر می‌تواند به سازمان کمک کند تا ارتباط بهتری بین مدیران و کارکنان برقرار کند، استانداردهای روشنی برای ارزیابی عملکرد کارکنان ایجاد نماید و همچنین کارکنان برجسته را شناسایی کرده و آن‌ها را تشویق کند. کارشناسان معتقدند که این فرآیند به سازمان اطلاعات حیاتی می‌دهد که برای موفقیت همه اعضای آن ضروری است:

چه عواملی باعث ایجاد احترام در روابط کاری می‌شود؟ – 
چگونه می‌توان انتظارات مدیران را برآورده کرد؟ –

در ابتدا، سازمان باید وضعیت فعلی عملکرد خود را مشخص کند. سپس در مرحله بعد، این وضعیت ارزیابی می‌شود و در نهایت، از طریق جلسات بازخورد عملکرد، مدیران به کارکنان اطلاعات لازم برای بهبود عملکردشان و دستیابی به اهداف سازمان را ارائه می‌دهند. اگر در عملکرد فردی نواقصی مشاهده شد، برگزاری جلسات بازخورد برای شناسایی مشکلات و حل آن‌ها ضروری است. به طور کلی، استفاده از فرآیند مدیریت عملکرد به مدیران و کارکنان کمک می‌کند تا هم‌راستا با اهداف سازمان حرکت کنند و از منابع به نحو بهینه استفاده کنند.

انواع ارزیابی‌های عملکرد

در این بخش، نگاهی دقیق‌تر به انواع مختلف ارزیابی‌های عملکرد خواهیم داشت.

ارزیابی خود (Self-Evaluations)

ارزیابی خود زمانی انجام می‌شود که از کارکنان خواسته شود با استفاده از پرسش‌های چندگزینه‌ای یا باز، عملکرد خود را بر اساس معیارهای مشخصی ارزیابی کنند. پس از انجام ارزیابی خود، مدیریت می‌تواند با توجه به افکار کارکنان در مورد عملکردشان، به‌طور منصفانه‌ای عملکرد آن‌ها را ارزیابی کند. این یک روش عالی برای شروع ارزیابی‌های کارکنان است. مدیریت سازمان می‌تواند ارزیابی خود هر کارمند را با نمره‌ای که مدیر آن‌ها می‌دهد مقایسه کند، که این امر فرآیند ارزیابی عملکرد را جامع و مؤثر می‌کند. اختلاف بین ارزیابی‌های خود و نمرات ارائه‌شده توسط سرپرست می‌تواند برای حفظ شفافیت مورد بحث قرار گیرد.
برای اطلاعات بیشتر در زمینه ارزیابی شخصی می‌توانید به مقاله‌ی دیگر ما مراجعه فرمایید.

ارزیابی‌های مدیران (Manager Evaluations)

این نوع ارزیابی، رایج‌ترین نوع بازبینی عملکرد است که در آن مدیر، عملکرد یک کارمند را در یک بازه زمانی مشخص ارزیابی می‌کند. مدیران ارزیابی می‌کنند که:

کارمند چقدر به مسئولیت‌های شغلی خود عمل کرده است؟ –
اهداف را چگونه محقق کرده است؟ –
چگونه به تیم یا بخش خود کمک کرده است؟ –

این ارزیابی‌ها معمولاً شامل اهداف قابل اندازه‌گیری و بازخوردهای کیفی هستند. ارزیابی‌های مدیران بسیار حیاتی هستند زیرا بازخورد مستقیم و از بالا به پایین را فراهم می‌کنند. با این حال، گاهی ممکن است این ارزیابی‌ها از نظر عینی بودن مشکل داشته باشند، به خصوص اگر مدیر دید کاملی از کارهای روزمره کارمندان نداشته باشد.

ارزیابی همکاران (Peer Evaluations)

ارزیابی‌های همکاران شامل ارزیابی عملکرد همکاران توسط خود کارکنان است. این نوع ارزیابی می‌تواند بینش‌های مفیدی درباره نحوه همکاری، ارتباط و کار کردن فرد به عنوان بخشی از تیم ارائه دهد. از آنجا که همکاران معمولاً به‌طور نزدیک با یکدیگر کار می‌کنند، ممکن است رفتارها و مشارکت‌هایی را مشاهده کنند که یک مدیر ممکن است آن‌ها را نادیده بگیرد.

ارزیابی 360 درجه (360° Evaluations)

این یکی از بهترین روش‌هاست که در آن بازخورد از منابع مختلف جمع‌آوری می‌شود، مانند:

مدیران –
همکاران –
زیردستان –
گاهی حتی مشتریان یا شرکای خارجی –

هدف از این ارزیابی، به‌دست آوردن یک دیدگاه جامع از عملکرد کارمند از زوایای مختلف است. ارزیابی 360 درجه به‌ویژه برای توسعه مهارت‌های رهبری مفید است، زیرا حوزه‌هایی مانند کار تیمی، ارتباطات و اثربخشی رهبری را برجسته می‌کند. برای ساخت این ارزیابی، می‎ توانید به لینک ساخت ارزیابی عملکرد 360 درجه سامانه سنجمان مراجعه فرمایید.

نرم‌افزار ارزیابی عملکرد

بنابراین استفاده از نرم‌افزارهای مبتنی بر سیستم‌های مدیریت عملکرد، به مدیران این امکان را می‌دهد که فرآیند ارزیابی کارکنان را به شکل دقیق‌تر، ساختاریافته‌تر و با صرف زمان کمتر انجام دهند. این نرم‌افزارها به مدیران کمک می‌کنند تا مجموعه‌ای از استانداردهای عملکردی مشخص را برای هر شغل تعریف کنند و عملکرد کارکنان را بر اساس همین معیارها ارزیابی نمایند. با کمک این نرم‌افزار، گزارش‌های دقیقی از وضعیت عملکرد هر کارمند تهیه می‌شود که امکان مقایسه با استانداردهای از پیش تعیین‌شده را فراهم می‌سازد. از این طریق، شناسایی کارکنان با عملکرد بالا یا نیازمند بهبود، ساده‌تر و سریع‌تر انجام می‌شود. برخی از این ابزارها همچنین توانایی تحلیل علل مشکلات عملکرد را دارند. برای مثال، می‌توان بررسی کرد که آیا فشار زمانی بر کارمندان تأثیر منفی گذاشته یا چالش‌های دیگری در مسیر عملکرد آن‌ها وجود دارد. پاسخ به این پرسش‌ها، مدیران را در انتخاب راهکارهای مؤثر و افزایش بهره‌وری یاری می‌کند.
در مجموعه سنجمان نیز، نرم‌افزار ارزیابی عملکرد با همین رویکرد طراحی شده تا سازمان‌ها بتوانند با شفافیت بیشتر، عملکرد منابع انسانی خود را تحلیل کرده و تصمیم‌های بهتری در مسیر توسعه منابع انسانی اتخاذ کنند.

مزایای ارزیابی عملکرد کارکنان

حالا که متوجه شدیم چرا فرآیند اندازه‌گیری عملکرد کارکنان تا این اندازه ضروری است، بیایید به ۵ مزیت اصلی که ارزیابی عملکرد کارکنان ارائه می‌دهد، نگاهی بیندازیم.

ارتقای ارتباطات

در فرآیندهای ارزیابی عملکرد کارکنان، مدیران بازخورد مستمری به اعضای تیم ارائه می‌دهند. این بازخورد بر اساس وظایف آن‌ها، درکشان از وظایف، تکمیل و تحویل آن‌ها است. با استفاده از این بازخورد، کارکنان می‌توانند عملکرد خود را بهبود بخشند و هر نقطه ضعفی که توسط مدیرشان شناسایی شده است را رفع کنند. همچنین بسیاری از مسائلی که ممکن است کارکنان با آن‌ها مواجه باشند و نیاز به رسیدگی داشته باشند، روشن شود. در نتیجه این فرآیند به ارتباط صادقانه بین مدیر و تیم کمک می‌کند.

ساخت مسیر شغلی

مدیران به کارکنان خود در انجام وظایف و نحوه انجام مؤثر آن‌ها کمک می‌کنند. جلسه ارزیابی عملکرد، زمان مناسبی برای بررسی مسیر شغلی یک کارمند است. این جلسه به کارمند این امکان را می‌دهد که اهداف آینده خود را بفهمد و بداند برای رسیدن به آن‌ها باید چه کارهایی انجام دهد. همچنین ارزیابی عملکرد به کارکنان کمک می‌کند تا اهداف کوچک و قابل دستیابی تعیین کنند، برای آن‌ها ضرب‌الاجل تعیین کنند و در جهت تکمیل آن‌ها تلاش کنند. همچنین به آن‌ها اطلاع می‌دهد که در سلسله‌مراتب سازمانی کجا قرار دارند و در سال‌های آینده کجا خواهند بود.

بررسی سطوح مشارکت

ارزیابی عملکرد کارکنان زمان مناسبی برای بررسی میزان مشارکت یک کارمند است. این ارزیابی نه تنها به شما کمک می‌کند تا بفهمید کارمند چقدر درگیر است، بلکه به شما این امکان را می‌دهد که گام‌های ضروری برای تضمین مشارکت بالا را شناسایی کرده و در این راستا قدم بردارید.

دریافت بازخورد برای خودتان

جلسه ارزیابی عملکرد تنها برای ارائه بازخورد نیست؛ بلکه فرصتی عالی برای دریافت بازخورد در مورد عملکرد خود از اعضای تیم است. درک کنید که نقاط ضعف شما کجا هستند و چه کارهای بیشتری می‌توانید انجام دهید تا عملکرد اعضای تیم خود را بهبود بخشید و به یک مربی خوب برای آن‌ها تبدیل شوید.

سوالات متداول

چرا ارزیابی عملکرد برای سازمان‌ها مهم است؟
ارزیابی عملکرد به مدیران این امکان را می‌دهد که نقاط قوت و ضعف کارکنان را شناسایی کرده و با بهبود عملکرد فردی، بهره‌وری کلی سازمان را افزایش دهند.

چگونه نرم‌افزارهای ارزیابی عملکرد به مدیران منابع انسانی کمک می‌کنند؟
این نرم‌افزارها به مدیران کمک می‌کنند تا فرآیند ارزیابی را دقیق‌تر، شفاف‌تر و زمان‌بندی‌شده‌تر انجام دهند و گزارش‌های آنی برای شناسایی نیازهای بهبود عملکرد تولید کنند.

آیا استفاده از نرم‌افزار ارزیابی عملکرد تنها به شناسایی مشکلات محدود است؟
نه، این نرم‌افزارها علاوه بر شناسایی مشکلات، امکان شناسایی استعدادهای نهفته و کارکنان برجسته را نیز فراهم کرده و به بهبود مستمر عملکرد کمک می‌کنند.

کلام پایانی

در نهایت، ارزیابی عملکرد کارکنان نه‌تنها ابزاری برای سنجش بازدهی افراد است، بلکه راهی برای شناسایی نقاط قوت، ضعف و پتانسیل‌های نهفته آنان در راستای بهبود سازمان محسوب می‌شود. استفاده از نرم‌افزارهای ارزیابی عملکرد این فرآیند را دقیق‌تر، سریع‌تر و شفاف‌تر می‌کند، به‌طوری‌که مدیران می‌توانند تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند. در همین راستا، سنجمان یک نرم‌افزار نظرسنجی است که به ارزیابی عملکرد کارکنان کمک می‌کند و پلتفرمی برای ایجاد و توزیع نظرسنجی‌ها جهت جمع‌آوری بازخورد و داده‌ها فراهم می‌آورد. این نرم‌افزار به مدیران و منابع انسانی کمک می‌کند تا داده‌های جمع‌آوری‌شده را تحلیل کرده و برای بهبود عملکرد، پیگیری پیشرفت و توسعه کارکنان استفاده کنند. پس همین امروز نرم افزار ارزیابی عملکرد سنجمان را امتحان کنید!

برای مطالعه بیشتر:
OKR چیست؟ + هر آنچه باید از نرم‌افزار ارزیابی عملکرد بدانید.
ارزیابی عملکرد بر اساس مدل کارت امتیازی متوازن (BSC)
ارزیابی عملکرد در محل کار
خطاهای رایج ارزیابی عملکرد چیست؟ | ۱۲ خطای رایج و نحوه‌ اجتناب
انواع KPI معیارهای مالی و شاخص‌های کلیدی عملکرد

منبع